Ky artikull është marrë nga Faqja zyrtare e UNFPA-së.
Pesëdhjetë vite më parë, planifikimi familjar u njoh si një e drejtë njerëzore. Sidoqoftë, format e sigurta dhe të besueshme të kontracepsionit ende nuk janë në dispozicion për qindra miliona njerëz. Të dëshpëruar, shumë përdorin metoda joefektive, madje edhe të rrezikshme, shpesh të bazuara në mite dhe thashetheme. UNFPA ka mbledhur më shumë se 20 shembuj nga e gjithë bota – një ilustrim i kërkesës së vazhdueshme dhe globale për qasje dhe edukim të planifikimit familjar.
Uthulla
Shumë njerëz përpiqen të parandalojnë shtatzëninë duke futur ose konsumuar kimikate të dëmshme. Punonjësit e shëndetësisë në Republikën e Moldavisë, Siri dhe Uzbekistan thonë se disa gra vendosin uthull në vaginë, para ose pas marrëdhënies seksuale. Ndërsa shumë raste të raportuara janë me dekada të vjetra, praktika është vërejtur ende sot. Uthulla nuk punon si kontraceptiv. Por ajo “shkatërron balancën natyrore bakteriale në vaginë, me ç’rast rriten infeksionet vaginale”, – tha Dr. Yasser Joha, një gjinekolog në Damask.
Sapun dhe ujë
Shumë gra pastrohen me sapun dhe ujë pas seksit, duke pastruar edhe vaginën në brendësi me sapun, në përpjekje për të parandaluar shtatzëninë. “Ato shpresojnë se do të largojnë spermën me sapun, por spermatozoidi arrin në mitër para se gratë të kenë një shans për ta shpëlarë atë,” tha Dr Su Sandy i Shërbimit të Popullsisë Ndërkombëtare të Myanmar. Ajo shtoi se praktika mund të ndikojë në aciditetin vaginal, duke çuar në acarim ose infeksione.
Sapun për larje të rrobave
Sapunët gjithashtu janë përdorur në mënyra të tjera. Punonjësit e shëndetësisë në Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore thonë se, disa dekada më parë, disa gra futnin një pjesë të sapunit të rrobave në vaginë para marrëdhënies, duke shpresuar se alkaliniteti do të vriste spermën. Metoda mund të shkaktojë inflamacion, ulçera dhe dëme të tjera të rënda. Është gjithashtu jo e besueshme për parandalimin e shtatzënisë. “Natyrisht, kjo pjesë e sapunit nuk do të korrigjojë situatën”, tha një mjek për UNFPA.
Dezinfektues
Njerëzit gjithashtu përdorin dezinfektues duke tentuar të shkatërrojnë spermatozoidet, duke përdorur këto kimikate në brendi të vaginës ose duke i aplikuar ato në organet gjenitale të jashtme. Dezinfektuesit mund të shkaktojnë djegie kimike, acarim të lëkurës dhe, nëse futen në mitër, madje edhe sepsë dhe vdekje. Por ata nuk e ndalojnë spermën: “Asnjë antiseptik i futur në vaginë nuk do të jetë në gjendje t’i largojë ato. E njëjta vlen edhe për organizmat që shkaktojnë sëmundje, “tha Hemantha Senanayake, një profesor i mjeksisë në Sri Lanka.
Qumësht dhe jod
Në Kirgistan, ka qenë e njohur që gratë kanë pirë qumësht dhe jod pas seksit për të parandaluar shtatzëninë. Ndërsa kryesisht kjo dukuri është vërejtur në vitet 1980 dhe 1990, kjo metodë mund të jetë duke u përdorur ende në zona rurale. Tretësira e jodit është toksike dhe mund të shkaktojë inflamacion, djegie të ezofagut dhe indit të stomakut, dhe pabarazi hormonale. “Nuk ka asnjë ndikim të përzierjes në parandalimin e shtatzënisë në të gjitha,” tha Chynara Kazakbaeva, president i Aleancës së Kirurgjisë së Mamive.
Coca-cola
Në disa vende, Coca-Cola besohet të ketë vetitë kontraceptive. Në Angolë, ka qenë e njohur që të rinjtë të pijnë me dy ose më shumë aspirina pas marrëdhënieve seksuale. “E kam provuar këtë shumë kohë më parë, kur isha adoleshente”, tha një grua më e vjetër për UNFPA. Përzierja ishte e ashpër për stomakun e saj. “Kam kaluar një kohë mjaft të keqe”, tha ajo. Kjo pije është përdorur gjithashtu si një shpërlarje vaginale në Amerikën e Veriut, Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore. Kjo metodë, gjithashtu, është e paefektshme dhe mund të shkaktojë dëme të indeve dhe infeksione.
Alkool
Alkooli i njohur me emrin Rakia është përdorur si pastrues për vaginë në disa pjesë të Bosnjë dhe Hercegovinës, kryesisht në vitet 1950 dhe 1960, por me gjasë vazhdon edhe sot. Përmbajtja e lartë e alkoolit “mund të shkaktojë thatësi vaginale dhe dyspareunia [penetrim të dhimbshëm]”, tha Dr.Tatjana Barišić. Ideja se Rakia mund të ketë ndonjë ndikim në shtatzëni “është mit dhe shkakton dëm – nuk funksionon në këtë mënyrë”.
Feta Limoni
Në disa vende, punonjësit e shëndetësisë kanë raportuar se gratë vendosnin feta limoni ose lëng limoni në vaginë pas seksit. Kjo mund të shkaktojë acarim, sëmundje bakteriale dhe probleme të tjera. “Isha i befasuar, për të mos thënë të tronditur, kur kuptova se një grua po përdorte, dhe vazhdon të përdorë feta limoni në vaginë pas marrëdhënieve”, tha Dr Ludmila Bologan, në Republikën e Moldavisë. shafran i Indisë Shumë njerëz mbështeten në barëra, të cilat shpesh janë të padobishme në parandalimin e shtatzënisë. Çiftet më të vjetra në Nepalin perëndimor raportuan përdorimin e shafran e Indisë në ujë si një kontraceptiv. Një burrë i tha UNFPA-së se ai dhe gruaja e tij e përdorën këtë metodë pasi dy fëmijët e parë të saj lindi me sukses. “Mendova se nuk duhet të kemi një fëmijë të tretë vitin e ardhshëm,” tha ai. Ai dhe gruaja e tij përfunduan me 10 shtatzëni rend. Tetë mbijetuan.
Xhenxhefil
Në disa vende, njerëzit besojnë se xhenxhefili ka veti kontraceptive. Por, kjo nuk është e vërtetë Në vitet 1990 në disa pjesë të Panamasë, disa gra besonin se çaji i xhenxhefilit mund të ndikonte në ciklin menstrual. Disa në Kamboxhia pinë një përzierje të galangalit – një bimë si xhenxhefil – me piper të zi dhe verë orizi për të shmangur shtatzëninë. “Unë pija atë në mëngjes ose para gjumit,” tha Chuon, një fshatar në Kamboxhia. “Pasi kisha fëmijën tim të katërt, unë përdorja pilulën kontraceptive moderne”.
Fara e mangos
Konflikti në Jemen ka ndërprerë qasjen ndaj kontraceptivëve të besueshëm për njerëz. “Disa komunitete e kanë të ndaluar përdorimin e metodave moderne të planifikimit familjar”, tha Eltaf, një mami jemenase. “Gratë tani në mënyrë të fshehtë kanë filluar përsëri të përdorin metoda tradicionale.” Disa prej tyre janë duke e përzier farën e mangos të grimcuar me ujë, të cilën e pinë në ditën e pestë të ciklit menstrual. Ata gjithashtu shmangin mjaltin, qumështin dhe antibiotikët. Nuk ka dëshmi se metoda funksionon, por në rastet kur antibiotikët janë të nevojshëm, shmangia e tyre mund të jetë e rrezikshme.
Bimë (barëra) të ndryshme
Në Vietnam, barërat tradicionale shpesh përdoreshin për të parandaluar shtatzëninë. Por këto mund të përmbajnë kimikate ose metale të rënda, ose të kenë ndërveprime të dëmshme me medikamente të tjera. Në Madagaskar përdoret nganjëherë vaji ose çaji i jargavanit indian, por “asnjë dozë e saktë nuk dihet ta ketë bërë atë efektiv”, tha punonjësi shëndetësor i komunitetit, Tema Noeline. Në Meksikë ka qenë e njohur që gratë të mbështeten në një çaj të bërë me një lloj barishte, një metodë kontraceptive e lashtë dhe jo të besueshme. “Unë besoj se është duke u përdorur ende nga disa grupe,” tha eksperti i UNFPA Gabriela Rivera.
Qese plastike
Dhe shumë njerëz përdorin metoda të paefektshme – madje edhe dëmtuese – të mbrojtjes. Rreth botës, njerëzit kanë raportuar se përdorin qese plastike si një alternativë ndaj kondomëve. Qeset kanë rrezik të lartë të shqyhen. Në Shri Lankë, njerëzit kanë përdorur qese të pazarit. “Ato[qeset] nuk ofrojnë asnjë lloj mbrojtjeje, as kundër shtatëzanisë apo infeksionit”, thotë Hemantha Senanayake, profesor i gjinekologjisë në Sri Lanka. Në Shtetet e Bashkuara, një njeri tha se një mik i shkollës së mesme “përdorte qese sanduiçi në vend të prezervativëve, ishin më të lehta për t’u siguruar. Më pas përfundoi duke lënë shtatzënë një shoqe klase”.
Mbështjellës akulloresh
Mbëshjellësit e akulloreve të ngrira, janë përdorur gjithashtu “si zëvendësim për kondomët”, tha Nikoli Edwards, nga Trinidadi dhe Tobago, në një forum për përmirësimin e shëndetit të adoleshentëve. Këto mbështjellës mund të shkaktojnë dhimbje, grisje dhe abrazion në indin gjenital, dhe nuk punojnë si kontraceptivë.
Tullumbacet
Në disa vende, duke përfshirë Sri Lanka, njerëzit përdorin balona në vend të prezervativëve. Tullumbacet apo balonat nuk janë hipoalergjike dhe mund të shkaktojë skuqje ose infeksione. Ato gjithashtu kanë një rrezik të lartë të shqyhen. “Balonat nuk janë të krahasueshme me kondom,” tha Dr Senanayake e Sri Lanka.
Dy kondomë
Njerëzit gjithashtu vendosin dy kondomë, njërën mbi tjetrin – ose dy kondomë mashkullor ose një mashkullor dhe një femëror. “Ndoshta është një keqkuptim rreth asaj se çfarë do të thotë mbrojtje e dyfishtë. Mbrojtja e dyfishtë nënkupton përdorimin e një metode moderne – pilula, injektues, implante, etj. – së bashku me një kondom, i cili është shumë i efektshëm dhe i rekomandueshëm “, tha zonja Rivera e Meksikës. Përdorimi i dy prezervativëve së bashku krijon fërkime, të cilat “rritin shanset e shqyerjes së kondomit” dhe rrezikun e sëmundjes dhe shtatzënisë.
Shpuza kuzhine
Njerëzit gjithashtu përdorin shpuza kuzhine. Në Taxhikistan, një punonjëse e seksit i tha UNFPA-së se është e zakonshme tek gratë, në atë treg, të fusin pjesë të vogla të sfungjerit në vaginë para seksit, duke besuar se ajo parandalon shtatzëninë. Por shpuzat nuk ofrojnë një pengesë të besueshme, dhe për shkak se ato nuk janë sterile, ato mund të rrisin rrezikun e infektimit.
Ushqyerja e stërzgjatur me gji
Njerëzit gjithashtu angazhohen në praktikat popullore. Shumë gra mbështeten në ushqyerjen e stërzgjatur me gji për të parandaluar shtatzëninë. Megjithëse ushqimi ekskluziv me gji mund të ofrojë kontracepsion të përkohshëm nën rrethanat e duhura, kjo metodë nuk është e besueshme për një kohë të gjatë. Edhe gjatë dhënies së gjirit, “një grua mund të mbetet shtatzënë jo më pak se tri javë pas lindjes”, tha Dr. Hlaing Htaik Hta Khin, nga zyra e UNFPA në Myanmar, ku shpesh shihet praktika.
Kërcimi poshtë e lart
Besimi se kërcimi lart e poshtë pas marrëdhënieve mund të parandalojë shtatzëninë është e përhapur – por nuk ka bazë mjekësore. Një ekspert i shëndetësisë në Taxhikistan njoftoi se të paktën një punonjëse e seksit inkurajon të tjerat që të përdorin këtë metodë. Në Palawan, një ishull në Filipine, “një përqindje shokuese ,74 për qind e pothuajse 5000 të rinjve të anketuar nga Roots of Heath, besonin se kërcimi lart e poshtë pas seksit të parandalonin shtatzëninë”, tha Amina Evangelista Swanepoel, drejtor ekzekutiv i organizatës.
Masazh i mitrës
Në Myanmar, mamitë tradicionale kryejnë një lloj masazhi abdominal, duke besuar se kjo ndryshon pozicionin e mitrës, duke bllokuar kalimin e spermës. “Është ende një mënyrë e zakonshme për të parandaluar shtatzëninë”, tha Daw Nwet, një mami tradicionale që kryen masazhin. Nuk ka prova se praktika është efektive dhe presioni i rëndë mund të jetë i dhimbshëm.
Hajmali ose lutje
Njerëzit gjithashtu mbështeten në hajmali ose lutje për të parandaluar shtatzëninë. Një ekspert i shëndetit riprodhues në Malavi tha se disa dekada më parë, gratë aplikonin ilaçe tradicionale në një litar me nyje, të cilin ato do të veshin rreth belit. Çdo nyje përfaqësonte një vit kontracepsioni. Lutjet, hajmalitë dhe ritualet nuk janë efektive në parandalimin e shtatzënisë dhe madje mund të jenë të dëmshme nëse i inkurajojnë njerëzit që të kenë seks të pambrojtur.
Nuk ka nevojë të përdoren këto metoda.
Ka shumë metoda kontraceptive bashkëkohore shumë të efektshme – duke përfshirë kondomët, pilulat kontraceptive orale, pajisjet brenda uterusit dhe të tjera. Në mbarë botën, UNFPA po punon për të rritur qasjen në këto metoda të besueshme. Por duhet bërë shumë më tepër për të siguruar që të gjithë njerëzit të mund të zgjedhin me siguri të plotë se kur dhe nëse do të mbeten shtatzënë.
